Những câu hỏi thường gặp của cha mẹ khi con bị sốt, bác sĩ Vinh cố gắng giải đáp dưới góc độ khoa học và kinh nghiệm Nhi khoa. Những giải pháp chăm sóc và những thông tin quan trọng, xin mời cha mẹ đón đọc: ....
Bs. Nguyễn Quang Vinh
Nhiệt độ bao nhiêu là sốt? Đo ở đâu là chính xác nhất? Có sự khác biệt nhiệt độ giữa các vị trí đo không? Sốt có lợi hay có hại?
Bs. Nguyễn Quang Vinh
Khi nào cần dùng thuốc hạ sốt? Dùng loại nào an toàn? Ibuprofen và Paracetamol dùng chung được không?
Bs. Nguyễn Quang Vinh
Khi nào nên lau người cho con? Cần cho trẻ ăn gì? Cho uống bao nhiêu sữa? Khi nào trẻ được đi học lại?
Bs. Nguyễn Quang Vinh
Tại sao con bị sốt co giật? Có nguy hiểm không? Có bị động kinh không? Khi nào uống thuốc hạ sốt? Cần làm gì khi con co giật?
Bs. Nguyễn Quang Vinh25/10/2025 - Chăm sóc trẻ hằng ngày
Mục lục:
Trẻ được coi là sốt khi:
Nhiệt độ hậu môn, tai hoặc trán: ≥ 100,4°F (38,0°C)
Nhiệt độ miệng (ngậm dưới lưỡi): ≥ 100,0°F (37,8°C)
Nhiệt độ nách: ≥ 99,0°F (37,2°C)
Lưu ý: Đo nhiệt độ tai không chính xác ở trẻ dưới 6 tháng tuổi.
Dùng các mức dưới đây để đặt cơn sốt vào bối cảnh:
37,8°–39°C – Sốt nhẹ
39°–40°C – Sốt vừa
40°–40,6°C – Sốt cao
> 40,6°C – Tăng thân nhiệt nặng - <1% cơn sốt đạt mức này. Tất cả các trường hợp này cần được khám. Luôn điều trị hạ sốt.
Cảnh báo: Từ sơ sinh đến 3 tháng
Mọi trường hợp có sốt cần được khám.
Sốt là gì? Sốt là triệu chứng (không phải bệnh) thường gặp khi trẻ có nhiễm trùng (virus, vi khuẩn, một số loạn ký sinh trùng trong máu), một số nguyên nhân hiếm gặp khác cũng có thể gây ra sốt (các bệnh lý ác tính, rối loạn chuyển hóa,...).
Đa số ba mẹ phát hiện sốt khi đặt tay lên người con và cảm thấy nóng hơn bình thường. Tuy nhiên, sốt cần được xác định lại bằng nhiệt kế, tùy vị trí đo khác nhau sẽ có ngưỡng nhiệt xác định sốt khác nhau (xem hình 1).
Sốt cao được định nghĩa khi nhiệt độ hậu môn (hoặc tương đương) trên 40 độ C.
Đo nhiệt độ bằng gì? Ưu tiên sử dụng nhiệt kế thủy ngân vì tính chính xác cao theo quy ước. Tuy nhiên, nhiệt kế điện tử cũng có thể được sử dụng vì an toàn hơn, tiện dụng hơn và độ chính xác tương đối cao.
Trẻ cần uống thuốc hạ sốt khi có 1 trong những trường hợp sau:
Sốt + mệt, khó chịu, quấy khóc do sốt
Sốt > 39 độ C
Sốt 40 độ C cần uống thuốc hạ sốt và khám ngay (phòng khám, bệnh viện)
Sốt > 41 độ C cần uống thuốc hạ sốt và đến bệnh viện
Chưa cần uống thuốc hạ sốt nếu: Sốt < 39 độ C + bé khỏe, vui vẻ, ăn uống bình thường
Nếu sử dụng thích hợp (đúng lúc, đúng liều, tổng liều, thời gian, không có chống chỉ định) thì thuốc hạ sốt là an toàn.
Để hạ sốt một cách an toàn nhất, chỉ nên sử dụng 1 loại thuốc hạ sốt và ghi chị lại cẩn thận liều dùng và thời điểm dùng để tránh việc dùng quá liều, đặc biệt là khi có nhiều người cùng chăm sóc bé.
Các phương pháp vật lý như miếng dán hạ sốt, lau khăn mát gần như không có tác dụng hạ sốt (nhất là khi chưa uống thuốc hạ sốt).
Phần chăm sóc tại nhà, ba mẹ có thể làm 3 việc đơn giản mà hiệu quả:
Tăng uống nước: Đây là quan trọng nhất. Chỉ bù dịch đôi khi đã giúp hạ sốt vì cơ thể tỏa nhiệt tốt hơn qua da. Cho trẻ uống thêm nước hoặc dịch khác; dịch lạnh thường dễ chịu. Với trẻ < 6 tháng, chỉ tăng sữa mẹ hoặc sữa công thức. Mặc 1 lớp quần áo (trừ khi trẻ rét run) để thoát nhiệt. Nếu con chills/rét run, đắp chăn cho ấm. Đặc biệt lưu ý: trẻ < 1 tuổi đang sốt không nên mặc quá nhiều hay quấn chặt, vì dễ quá nhiệt.
Ủ ấm khi trẻ bị rét run: Rét run là dấu hiệu cơ thể đang nâng nhiệt độ bên trong. Cảm giác này sẽ kéo dài cho tới khi cơn sốt ổn định (thường ≤ 104°F). Trong lúc đó, ba mẹ quấn chăn cho con đến khi hết run, con sẽ dễ chịu hơn.
Lau mát bằng nước ấm (âm ấm): Thực tế hiếm khi cần. Chỉ cân nhắc khi sốt > 104°F (40°C) và không hạ xuống < 104°F dù đã dùng đúng liều thuốc hạ sốt — nhớ chờ 1 giờ cho thuốc phát huy tác dụng rồi hãy lau. Nếu lau, dùng nước 85–90°F (29,4–32,2°C) trong 20–30 phút. Nếu con rét run hoặc thấy lạnh, ngưng lau; có thể tăng nhiệt độ nước ấm hơn chút cho con dễ chịu. Và tuyệt đối không dùng cồn xoa vì có thể gây hôn mê.
Về diễn tiến, đa số sốt do virus nằm trong khoảng 101°–104°F (38,4°–40°C) và có thể kéo dài 2–3 ngày. Nhắc lại một lần nữa để ba mẹ yên tâm: mức sốt này không gây hại trong bối cảnh bệnh virus thông thường. Khi con hết sốt và cảm thấy khỏe, bé có thể trở lại trường/lớp và tham gia hoạt động bình thường.
Nếu ba mẹ muốn, anh có thể thêm ngay bảng liều paracetamol/ibuprofen theo cân nặng để mình thao tác nhanh tại nhà. Chỉ cần em nói cân nặng của bé là anh điền bảng chuẩn cho mình nhé.
Cho trẻ uống thêm nước hoặc dịch khác (canh súp, sữa, nước điện giải)
Dưới 6 tháng chỉ cho thêm sữa mẹ hoặc sữa công thức.
Bù dịch là bước đầu tiên rất quan trọng trong điều trị triệu chứng sốt, để giúp thay thế lượng nước trong cơ thể đã tiêu tốn do sốt và do tăng chuyển hóa trong sốt - gọi là phần nước mất không nhận biết.
Rét run nghĩa là cơ thể trẻ đang cố găng run để tăng nhiệt độ lên.
Sẽ tiếp diễn cho đến khi sốt ổn định (thường ≤104°F).
Đắp chăn cho trẻ đến khi hết run.
Cẩn thận: Trẻ <1 tuổi có sốt không được mặc quá nhiều hoặc quấn ủ. Lý do: trẻ nhỏ dễ quá nhiệt.
Ghi chú: Có thể cân nhắc khi sốt cao, nhưng hiếm khi cần.
Khi nào dùng: Sốt 40°C và không hạ xuống dù đã dùng đúng liều thuốc hạ sốt. Luôn chờ 1 giờ cho thuốc phát huy tác dụng trước.
Cách lau: Dùng nước ấm âm ấm khoảng 30 độ C, lau 20–30 phút.
Nếu trẻ rét run hoặc thấy lạnh, ngưng lau.
Cảnh báo: Không dùng cồn xoa, vì có thể gây hôn mê.
Đa số sốt do virus nằm trong khoảng 38,4°–40°C
Có thể kéo dài 2–3 ngày.
Trẻ có thể đi học lại khi hết sốt 24-48h.
Trẻ cần cảm thấy khỏe để tham gia hoạt động bình thường.
